Najem instytucjonalny jest nową formą najmu wprowadzoną do ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Co istotne z umowy najmu instytucjonalnego mogą korzystać przede wszystkim, podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie najmu lokali mieszkalnych. Zatem najem instytucjonalny jest świetnym rozwiązaniem dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie najmu i zarządu lokali, czy też prowadząc ją w formie spółki z.o.o., cywilnej, jawnej, innej spółki prawa handlowego.
Najem instytucjonalny zbliżony jest do umowy najmu okazjonalnego. Najemca zobowiązany jest przed notariuszem poddać się egzekucji w zakresie opuszczenia lokalu (eksmisji). Zasadnicza różnica w przypadku najmu instytucjonalnego polega na tym, że najemca nie wskazuje innego lokalu, do którego się wyprowadzi w przypadku eksmisji (jest to regułą przy najmie okazjonalnym). Przy najmie instytucjonalnym uproszczono zatem proces formalny eksmisji tzn, najemca oświadcza, że ma świadomość, że nie przysługuje mu prawo do żadnego pomieszczenia tymczasowego czy też socjalnego.
Umowa najmu instytucjonalnego wprowadza także możliwość potrącania wynajmującemu z kaucji bieżących zaległości czy to czynszowych, czy też innych z tytułu umowy najmu. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie dla wynajmujących, zwłaszcza gdy to na nich spoczywa obowiązek regulowania należności za zużyte media w lokalu.
Najem instytucjonalny umożliwia szybszą i łatwiejszą drogę dla eksmisji nierzetelnego lokatora. Po zakończeniu umowy lub jej rozwiązaniu, wynajmujący wysyła żądanie opuszczenia lokalu do najemcy w terminie 7 dni. Jeżeli najemca nadal przebywa w lokalu i go nie opuszcza, wynajmujący składa do sądu wniosek o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu. W tym akcie znajduje się oświadczenie najemcy o poddaniu się egzekucji w zakresie eksmisji.